Tối ưu hóa quy trình chiết xuất cao Dền gai (Amaranthus spinosus L., Amaranthaceae) hướng ức chế enzym α-glucosidase

Abstract

Nghiên cứu được thực hiện nhằm tối ưu hóa quy trình chiết xuất cao Dền gai (Amaranthus spinosus L., Amaranthaceae) bằng phương pháp chiết xuất hỗ trợ siêu âm (UAE), hướng đến nâng cao hiệu suất thu hồi và khả năng ức chế enzym α-glucosidase. Thiết kế thí nghiệm được xây dựng theo mô hình Box-Behnken với ba yếu tố khảo sát gồm nồng độ ethanol (50-90 %), thời gian siêu âm (10-30 phút) và nhiệt độ chiết (40-60 °C). Dữ liệu được phân tích bằng phương pháp bề mặt đáp ứng (RSM) trên phần mềm Design-Expert 13. Mô hình hồi quy bậc hai cho thấy dung môi là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất đến cả hai biến đáp ứng, trong khi thời gian và nhiệt độ có tác động thấp hơn. Điều kiện tối ưu được xác định gồm ethanol 65,43 %, nhiệt độ 60 °C và thời gian siêu âm 30 phút, với hàm lượng chất chiết dự đoán 10,21 % và mức ức chế α-glucosidase dự đoán 27,12 %. Kết quả thực nghiệm xác nhận hàm lượng chất chiết đạt 10,64-12,91 %, cao hơn giá trị dự đoán, chứng minh tính phù hợp của mô hình tối ưu hóa. Cao chiết tối ưu thể hiện hoạt tính ức chế α-glucosidase với mức ức chế cao nhất 96,03 % tại 32 000 µg/mL và giá trị IC₅₀ là 15 818,80 µg/mL. Những kết quả này cho thấy Dền gai có tiềm năng trong nghiên cứu phát triển các sản phẩm hỗ trợ kiểm soát đường huyết có nguồn gốc từ thực vật.