Phân lập thành phần hóa học cây An điền lưỡng phân Hedyotis Dichotoma Koen.Ex Roth, họ Cà phê

Abstract

Các nghiên cứu hóa dược cho thấy chi Hedyotis chứa rất nhiều hợp chất hữu cơ có hoạt tính sinh học hấp dẫn như triterpen, antraquinon, steroid, glicosid, flavonoid, iridoid và alkaloid. Trong bài báo này, Cây An điền lưỡng phân thuộc chi Hedyotis, họ Cà phê thu hái ở Bình Phước được nghiên cứu với mục đích tìm ra thành phần hóa học bằng cách phân lập và xác định cấu trúc các thành phần hóa học có trong cây. 6,50 kg thân cây An điền lưỡng phân sau khi thu hái, được rửa sạch, sấy khô ở 70 ⁰C đến khối lượng không đổi, cắt nhỏ và xay thu được bột cây khô 1,64kg. Sử dụng phương pháp ngâm dầm với dung môi ethanol 95^o để điều chế cao ethanol (80,00 g). Cao ethanol được trích pha rắn trên silica gel pha thường, giải li lần lượt bằng các đơn dung môi từ không phân cực đến phân cực thu được các loại cao: ete dầu hỏa, diclorometan, etyl acetat, methanol. Từ cao diclorometan, sắc kí cột và sắc kí điều chế nhiều lần với các hệ dung môi từ kém phân cực đến dung môi phân cực, đã phân lập được hai hợp chất, đặt tên là Dichoto.Diclo1 và Dichoto.Diclo2. Bằng các phương pháp hóa lí hiện đại ¹H-NMR, ¹³C-HMR (một chiều và hai chiều), HSQC, HMBC kết hợp với tài liệu tham khảo đã xác định được cấu trúc của hai hợp chất phân lập được là axit 4-hydroxy-3-metoxybenzoic và (22E)-5a-Stigmasta-7,22-dien-3b-ol. Kết quả nghiên cứu cho thấy hợp chất Dichoto.Diclo2 có cấu trúc giống Spinasterol, điều này mang lại những hiểu biết mới về mặt hóa dược của cây An điền lưỡng phân và làm tăng giá trị ứng dụng của cây vào thực tế đời sống, đồng thời bộ dữ liệu thu được sẽ có giá trị cho những nghiên cứu xa hơn.